چرا تولیدکنندگان پلی‌اتیلن به بازیافت پلاستیک روی آورده‌اند؟
در دو دهه گذشته، دیدگاه تولیدکنندگان پلاستیک نسبت به بازیافت به شکل چشمگیری تغییر کرده است. بازیافت داخلی پلاستیک، که به‌عنوان بازیافت پسماندهای صنعتی نیز شناخته می‌شود، زمانی بیشتر به‌عنوان فرایندی برون‌سپاری‌شده به شرکت‌های بازیافت در نظر گرفته می‌شد. اما طی ده سال اخیر، این رویکرد به‌طور اساسی دگرگون شده است.
با افزایش نگرانی‌ها درباره آلودگی پلاستیکی و تأثیرات زیست‌محیطی آن، قوانین و مقررات سخت‌گیرانه‌تری توسط نهادهای جهانی اعمال شده است که بر پایداری و اصول اقتصاد چرخشی تأکید دارد. امروزه بازیافت دیگر یک گزینه نیست، بلکه به ضرورتی اجتناب‌ناپذیر تبدیل شده است.
پلی‌اتیلن به‌عنوان پرمصرف‌ترین پلیمر پلاستیکی در کاربردهایی چون کیسه‌های پلاستیکی، بطری‌های HDPE و فیلم‌های پلاستیکی شناخته می‌شود. همین محبوبیت باعث شده است که صنعت تولید پلی‌اتیلن از اولین صنایعی باشد که با این تغییرات روبه‌رو شده است. اما این چالش‌ها چگونه بر تولیدکنندگان پلی‌اتیلن تأثیر گذاشته‌اند؟
روند مقررات بازیافت پلاستیک در ایران
در ایران، قوانین و مقرراتی برای مدیریت پسماند و بازیافت پلاستیک‌ها وجود دارد که تلاش می‌کنند مصرف مواد پلاستیکی را کاهش دهند و بازیافت را به‌عنوان راهکاری مؤثر ترویج کنند. این قوانین در قالب مصوبات ملی و برنامه‌های توسعه‌ای ارائه شده‌اند. در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
-
قانون مدیریت پسماندها (مصوب 1383)
این قانون، تولیدکنندگان، واردکنندگان و توزیع‌کنندگان محصولات را ملزم می‌کند که پسماندهای ناشی از فعالیت خود را به شیوه‌ای مدیریت کنند که کم‌ترین آسیب زیست‌محیطی را ایجاد کند. بازیافت به‌عنوان یکی از رویکردهای کلیدی در این قانون شناخته شده است و از تولیدکنندگان خواسته شده تا برای کاهش ضایعات پلاستیکی اقدامات عملی انجام دهند. -
کاهش مصرف پلاستیک‌های یک‌بارمصرف
در سال‌های اخیر، سازمان حفاظت محیط‌زیست با تدوین برنامه‌هایی مانند جایگزینی پلاستیک‌های یک‌بارمصرف با مواد زیست‌تخریب‌پذیر، تلاش کرده است تا مصرف پلاستیک‌های معمولی را کاهش دهد. این برنامه‌ها با هدف کاهش آلودگی و افزایش استفاده از مواد تجدیدپذیر تدوین شده‌اند. -
تفکیک زباله از مبدأ در شهرها
در برخی شهرهای ایران، مانند تهران، برنامه‌هایی برای تفکیک زباله از مبدأ به اجرا درآمده است. این طرح‌ها شامل توصیه به تولیدکنندگان صنعتی برای بازگرداندن ضایعات پلاستیکی به چرخه تولید از طریق بازیافت می‌شوند. -
برنامه ششم توسعه (1396-1400)
در این برنامه، تأکید شده است که تولیدکنندگان باید با کاهش اثرات زیست‌محیطی محصولات خود، از جمله بازیافت و کاهش تولید زباله‌های پلاستیکی، به تحقق اهداف پایداری کمک کنند.
چالش‌ها در اجرای قوانین بازیافت پلاستیک در ایران
با وجود تصویب این قوانین، اجرای آن‌ها با مشکلاتی مواجه است. نبود زیرساخت‌های کافی برای بازیافت، آگاهی عمومی محدود و ضعف در نظارت و اجرای قوانین، از جمله موانع اصلی در این حوزه محسوب می‌شوند. در حال حاضر، برخلاف برخی کشورها که تولیدکنندگان را ملزم به استفاده از درصد مشخصی از مواد بازیافتی در محصولات خود کرده‌اند، ایران هنوز در این مرحله نیست. با این حال، فشارهای زیست‌محیطی و افزایش آگاهی جهانی در زمینه بازیافت، به تدریج ایران را به سمت اجرای قوانین سخت‌گیرانه‌تر هدایت خواهد کرد.
این مقررات در کنار روندهای جهانی، به تولیدکنندگان پلاستیک در ایران این فرصت را می‌دهد که با بهره‌گیری از بازیافت، هم اثرات زیست‌محیطی تولیدات خود را کاهش دهند و هم در مسیر حرکت به سوی اقتصاد چرخشی گام بردارند
بازیافت داخلی: یک استراتژی سودآور
همان‌طور که اشاره شد، دیدگاه‌ها درباره بازیافت طی زمان تغییر کرده است. زمانی که تولیدکنندگان پلاستیک شروع به اجرای ماشین‌آلات بازیافت در خطوط تولید خود کردند، به‌سرعت از مزایای آن بهره‌مند شدند. از جمله این مزایا می‌توان به کاهش هزینه‌های برون‌سپاری و بهبود کنترل کیفیت اشاره کرد.
